مراسم شب یلدا باید به نسل های جدید آموزش داده شود

زهرا سفیدروز در گفت وگو با ایسنا، اظهار کرد: در شب یلدا، به ویژه در مناطق مختلف ایران و از جمله در لرستان، سنت های خاصی مانند چل سرو و شعرخوانی های بومی بخش جدایی ناپذیر این جشن بوده اند.

وی با اشاره به شعرخوانی های بومی و ارتباط آن با آیین شب یلدا، افزود: آیین چل سرو در شب یلدا یکی از سنت های قدیمی در شب یلدا است که در آن گندم برشته یا همان گندم شادونه (به لرستانی "شوچله") در سطحی صاف مانند دریچه یا سینی پخش می شد.

وی خاطرنشان کرد: در این شب، این گندم ها به نشانه پایدار بودن و حفظ انرژی در طول شب های سرد زمستان، در کنار دیگر خوراکی ها و میوه های فصل به اشتراک گذاشته می شدند. این رسم نه تنها جنبه تغذیه ای داشت، بلکه بیشتر از آن جنبه معنوی و نمادین داشت. گندم ها و دیگر محصولات طبیعی، ارتباط انسان با زمین و طبیعت را یادآوری می کردند و پیام هایی از ساده زیستی و خوش بینی نسبت به آینده منتقل می کردند.

این جامعه شناس با اشاره به شعرخوانی های سنتی در شب یلدا، اضافه کرد: شعرهایی که در شب یلدا خوانده می شدند، به ویژه در بین مردم لرستان، علاوه بر جنبه سرگرمی، حاوی پیام های اخلاقی و فرهنگی عمیقی بودند.

سفیدروز با اشاره به اینکه بخشی از شعرهای شب یلدا باشد که با هدف آوردن خیر و برکت برای سال نو خوانده می شده است، بیان کرد: شعر امشو اول قاره خیر د هونت بواره / نونو پنیرو شیره کیخا هونت نمیره، این شعر که به زبان محلی بیان شده، معنای بسیار خاص و زیبا دارد.

وی ادامه داد: امشو به معنای شب یلدا یا شب آغاز زمستان و قاره خیر د هونت باره به معنای در این شب، خیر و برکت به خانه می آید، است.

جامعه شناس یادآور شد: نونو پنیرو شیره به نمادهایی از مواد خوراکی اشاره دارد که در این شب استفاده می شوند، مانند نان، پنیر و شیرینی، کیخا هونت نمیره به این معنی بوده که این شب، شب خوش یمنی است و در آن، هیچ چیزی نمی میرد و همه چیز شکوفا می شود.

سفیدروز عنوان کرد: این اشعار نمادگرایانه، هم زمان با مراسم چل سرو و دیگر آیین های شب یلدا، به باورهای مردمی درباره آغاز دوباره و برکت گرفتن در فصل زمستان اشاره دارند. در واقع، این شب در باور مردم به عنوان آغاز یک دوره جدید و فرصتی برای تجدید حیات و دعا برای خیر و برکت دیده می شود.

وی با اشاره به تأثیرات تغییرات فرهنگی و اجتماعی بر سنت ها، اظهار کرد: در گذشته، این گونه شعرها و آیین ها نقش مهمی در برقراری ارتباطات خانوادگی و اجتماعی ایفا می کردند.

این جامعه شناس خاطرنشان کرد: شعرخوانی های محلی نه تنها به عنوان یک سرگرمی، بلکه به عنوان ابزاری برای انتقال دانش و فرهنگ از نسل های گذشته به نسل های جدید مورد استفاده قرار می گرفت. اما در دنیای امروز، با افزایش استفاده از رسانه های اجتماعی، ممکن است این سنت های محلی کمرنگ شده و جای خود را به تصاویر لوکس و استوری های مجازی بدهند که بیشتر بر جنبه های ظاهری و مصرف گرایانه تأکید دارند.

سفیدروز اضافه کرد: در این شرایط، ممکن است مراسم هایی مانند شب یلدا که زمانی پر از شادی های جمعی و گوش دادن به شعرهای محلی بود، به فراموشی سپرده شود.

وی بیان کرد: این تغییرات ممکن است باعث از دست رفتن بخش هایی از هویت فرهنگی و ارزش های معنوی جامعه شود. به ویژه در مناطقی مانند لرستان، که تاریخ و فرهنگ غنی خود را در آیین ها و سنت های شب یلدا حفظ کرده اند، این تغییرات می توانند تهدیدی برای حفظ اصالت و پیوستگی اجتماعی باشند.

این جامعه شناس با اشاره به چالش های پیش رو و راهکارها، گفت: برای مقابله با این چالش ها، یکی از مهم ترین اقدام ها حفظ و ترویج فرهنگ و سنت های بومی بوده و مراسم شب یلدا باید به نسل های جدید آموزش داده شود، نه تنها به عنوان یک جشن، بلکه به عنوان فرصتی برای یادآوری پیوند عمیق با طبیعت و ارتباطات انسانی است.

سفیدروز اظهار کرد: برگزاری کارگاه های آموزشی، جلسات شعرخوانی و آیین های سنتی در جوامع محلی می تواند به احیای سنت های اصیل کمک کند.

وی با اشاره به استفاده از رسانه ها برای آگاهی بخشی، خاطرنشان کرد: در عصر دیجیتال، می توان از پلتفرم های مختلف برای ترویج این آیین ها بهره برد. مثلاً می توان در قالب ویدیوهای کوتاه و مستند، بخش های مختلف از آیین های شب یلدا مانند چل سرو، شعرخوانی های محلی و خوراکی های سنتی را معرفی کرد.

این جامعه شناس بیان کرد: این امر باعث می شود که جوانان و نسل های جدید با ریشه های فرهنگی خود آشنا شوند و بخشی از این آیین ها را به شیوه ای جدید و جذاب تجربه کنند.

سفیدروز با اشاره به بازگشت به سادگی و معنویت، ادامه داد: تشویق به برگزاری مراسم ساده و بدون تجملات، که بیشتر بر جنبه های معنوی و خانوادگی تأکید دارند، می تواند باعث تقویت این سنت ها و حفظ آن ها در آینده شود. به جای مصرف گرایی و تجمل، می توان به دنبال معنا و ارزش های روحی مراسم ها بود و بر همبستگی و تجدید روابط خانوادگی تأکید کرد.

وی تصریح کرد: شب یلدا در لرستان و دیگر نقاط ایران، با سنت های خاص خود مانند چل سرو و شعرخوانی های محلی به عنوان نمادی از خوشبختی و برکت شناخته می شود. این آیین ها، علاوه بر جنبه های فرهنگی و اجتماعی، حامل پیام های معنوی و اخلاقی هستند.

این جامعه شناس اضافه کرد: تغییرات فرهنگی و اجتماعی، به ویژه در نتیجه تأثیر رسانه های اجتماعی، می تواند این سنت ها را تحت تأثیر قرار دهد. اما با آگاهی بخشی و ترویج سادگی در برگزاری این مراسم ها، می توان این سنت ها را زنده نگه داشت و به نسل های آینده منتقل کرد.

انتهای پیام